Əsərlərdəki məktublar

Məktub yazmağı və almağı nə zaman xoşlamışam, heç özüm də bilmirəm. Amma bir şeyi dəqiq bilirəm: adrenalin çatışmazlığından əziyyət çəkdiyimdən, əsərlərdəki məktubları da acgözlüklə oxuyuram. Aşağıdakı siyahıda bu vaxta qədər mütaliə etdiyim kitablardan mənə təsir edən və yaddaşımda ilişib qalan məktubları yığmışam.

Xalid Hüseyni “Şəfəq saçan min günəş” – Cəlilin qızı Məryəmə məktubu

“Bircə sən döy. Bu dəfə qapıları üzünə taybatay açacam. Nəinki qapıları açmaq, səni bağrıma basıb zəif ürəyimə sıxacam. Bunun nə vaxtsa baş verəcəyinə bəslədiyim ümid kimi zəif olan ürəyimə”.

Qurban Səid “Əli və Nino” – Ninonun Əliyə yazdığı və İlyas bəyin məktubu

“Əzizim Əli xan!
Müharibə başlayana qədər Bakıya qayıtmalı olduq. Sənə xəbər verməyə vaxtım olmadı. Məndən incimə. Əsəbiləşmə. Ağlayıram və səni sevirəm. Yay mövsümü hiss edilmədən başa çatdı. Təcili arxamca gəl. Səni gözləyirəm və həsrətini çəkirəm. Yol boyunca yalnız səni düşünəcəyəm. Atam müharibənin çox yaxın zamanda sona yetəcəyinə və bizim tərəfin qələbə çalacağına inanır. Mənim isə bu qarışıqlıq içində halım çox pisdir. Səndən xahiş edirəm Şuşa bazarına gedib mənə oradan bir xalı alasan. Onu almağa vaxtım olmadı. Xalının üzərində rəngarəng kiçik at başının naxışı olsun. Öpürəm səni. Bakıda hava çox isti olmalıdır”.
Sənin Ninon

“Əli xan Şirvanşir altıya on beş dəqiqə işləmiş Gəncə körpüsündə, pulemyot arxasında tutduğu mövqeyində həlak oldu. Onun meyiti körpüdən qurumuş çayın yatağına düşmüşdü. Bədənini səkkiz güllə dəlik-deşik etmişdi. Cibindən xatirə dəftəri çıxdı. Allah imkan versə, bu dəftəri onun arvadına çatdıracağam. Biz səhər erkən, rus qoşunları sonuncu hücuma keçməzdən bir az əvvəl onu məscidin həyətində dəfn etdik. Cümhuriyyətimizin ömrü Əli xan Şirvanşirin ömrü kimi sona çatdı”. 

Qurban Səid “İstanbullu qız” – Teleqrafı kiçik həcmli məktub hesab etsək, Con Rollandın Azadəyə yolladığı teleqraf

Con teleqraf blankına yazdı: “Azadə Xasa, Vyana. Yolum Qadamesədir, kişilər üzərində hökmranlıq edən qadınlar olan yerə. Əgər sən də məni idarə etmək istəyirsənsə, gəl.”

Ceyn Ostin “Düşüncənin dəlilləri” – Kapitan Venfortun məktubu

Daha sakitcə sizi dinləyə bilmirəm. Necə olursa olsun sizinlə mütləq danışmalıyam. Siz mənim qəlbimi qırırsınız. Yarı ölüm, yarı ümid içindəyəm. Deməyin ki,  gecikmişəm və bu cür əziz, dəyərli hisslər həmişəlik yox olub. Mən özümü səkkiz il yarım əvvəl qəlbimi qırdığınız zaman sizə qarşı olan sevgimdən daha böyük ürəklə sizin ixtiyarınıza verirəm.
Nə cürətlə deyirsiz ki, kişi qadından tez unudur və onun sevgisi daha tez ölür. Mən sizdən başqa heç kimi sevməmişəm. Bəlkə də haqsız olmuşam, bəlkə də zəif və küskün olmuşam, amma heç vaxt sevgimə dönük olmamışam. Yalnız sizə görə Bata gəlmişəm. Bütün fikirlərim və gələcəyim yalnız sizinlə bağlıdır. Bunu görmürsünüz? Bəlkə mənim istəyimi başa düşmürsünüz? Əgər sizin hisslərinizi oxuya bilsəydim, heç bu on günü gözləməzdim. Artıq yaza bilmirəm. Hər an sizin dediklərinizi eşitdikcə həyəcanlanıram. Səsinizi aşağı salırsınız, ancaq onu başqa səslərdən seçə bilirəm. Ən yaxşı, ən gözəl məxluq! Siz həqiqətən bizə inanırsınız. Siz inanırsınız ki, kişilər də sevgidə həqiqi bağlılıq və daimilik göstərə bilərlər. İnanın ki, bu hisslər ən coşqun, ən qəti…
F.V
Mən getməliyəm, öz bəxtimdən xəbərsiz. Lakin qayıdacam, ya buraya, ya da tez bir zamanda axşamkı ziyafətə. Bir söz, bir baxış mənim bu axşam sizin atanız evinə gəlməyim və ya həmişəlik tərk etməyim üçün kifayət olacaq.

Mixail Lermontov “Əsrimizin qəhrəmanı” – Veranın Peçorinə məktubu

Sənə heç vaxt görüşməyəcəyimizdən əmin olub yazıram. Bir-neçə il əvvəl sənlə ayrılanda da belə düşünürdüm. Ancaq göylər ikinci dəfə məni sınaqdan keçirdi; bu sınağa davam gətirə bilmədim, zəif ürəyim yenə tanış səsə ram oldu… buna görə mənə acığım tutmaz, eləmi? Qoy bu məktub həm vida, həm etiraf əvəzi olsun: səni sevdikdən sonra ürəyimdə yığılıb qalan hər şeyi danışmalıyam. Mənimlə hər bir kişinin edəcəyi kimi rəftar etdin: məni şəxsi mülkün, bir-birini qarşılıqlı əvəz edən, onlarsız həyatın dadı olmayan sevinc, təlaş və kədər mənbəyi kimi sevdin… Ancaq sən xoşbəxt deyildin və bir gün fədakarlığımı qiymətləndirəcəyinə, heç bir şəraitdən asılı olmayan incə zərifliyimi başa düşəcəyinə ümid edib özümü qurban verdim. O vaxtdan illər keçib: sənin ruhunun bütün sirrlərinə bələd olmuşam… və əmin oldum ki, ümidim əbəs imiş. Mənə acınacaqlı gəldi! Ancaq məhəbbətim elə qəlbimlə birlikdə böyüdü: qaraldı, amma sönmədi.
…
Əbədi ayrılacağıq; lakin əmin ola bilərsən, heç vaxt heç kimi sevməyəcəm: ürəyim bütün xəzinəsini, göz yaşı və ümidlərini sənə xərcləyib qurtarıb.
…
Səni sevən biri nifrətsiz bir başqa kişiyə baxa bilməz. Ona görə yox ki, sən onların hamısından yaxşı idin! çünki sənin təbiətində qəribə, yalnız sənə xas olan, qürur dolu və sehrli nəsə var; söhbətinin mövzusundan asılı olmayaraq səsində məğlubedilməz bir güc var; heç kim sənin kimi daimi sevilmək istəmir; heç kimdə pislik bu qədər cazibədar görünmür, heç kimin baxışı bu qədər səadət bəxş etmir, heç kim öz üstünlüklərindən belə mahircəsinə istifadə etmir və heç kim bu qədər və həqiqətən bədbəxt ola bilmir. Baxmayaraq ki, dönə-dönə bunun belə olmadığına özünü inandırmaq istəyirsən.
…
Məni unutmayacağından, həmişə xatırlayacağından bircə əmin ola bilsəydim, – sevməyini demirəm onsuz, – yox, təkcə yada salmaq.

Stefani Mayer “Alatoranlıq saqası – Tutulma” – Ceykobun Bellaya məktubu

“Bəli, mən də sənin üçün darıxıram. Həm də çox. Amma bu heç nəyi dəyişmir. Bağışla”.
Ceykob

Aleksandr Puşkin “Yevgeni Onegin” – Tatyanın Oneginə məktubu
Altıncı sinifdə oxuyanda Puşkinin yaradıcılıq gecəsi keçirmişdik. Mənə bu məktub düşmüşdü. İndiyə kimi əzbərə bilirəm.

Я к вам пишу – чего же боле?
Что я могу еще сказать?
Теперь, я знаю, в вашей воле
Меня презреньем наказать.
Но вы, к моей несчастной доле
Хоть каплю жалости храня,
Вы не оставите меня.
Сначала я молчать хотела;
Поверьте: моего стыда
Вы не узнали б никогда,
Когда б надежду я имела
Хоть редко, хоть в неделю раз
В деревне нашей видеть вас,
Чтоб только слышать ваши речи,
Вам слово молвить, и потом
Все думать, думать об одном
И день и ночь до новой встречи.
Но, говорят, вы нелюдим;
А мы… ничем мы не блестим,
Хоть рады вам и рады простодушно.

Зачем вы посетили нас?
В глуши забытого селенья
Я никогда не знала б вас,
Не знала б горького мученья.
Души неопытной волненья
Смирив со временем (как знать?),
По сердцу я нашла бы друга,
Была бы верная супруга
И добродетельная мать.

Другой!.. Нет, никому на свете
Не отдала бы сердца я!
То в высшем суждено совете…
То воля неба: я твоя;
Вся жизнь моя была залогом
Свиданья верного с тобой;
Я знаю, ты мне послан богом,
До гроба ты хранитель мой…
Ты в сновиденьях мне являлся,
Незримый, ты мне был уж мил,
Твой чудный взгляд меня томил,
В душе твой голос раздавался
Давно…нет, это был не сон!
Ты чуть вошел, я вмиг узнала,
Вся обомлела, заплыла
И в мыслях молвила: вот он!
Не правда ль? Я тебя слыхала:
Ты говорил со мной в тиши,
Когда я бедным помогала
Или молитвой услаждала
Тоску волнуемой души?
И в это самое мгновенье
Не ты ли, милое виденье,
В прозрачной темноте мелькнул,
Проникнул тихо к изголовью?
Не ты ль, с отрадой и любовью,
Слова надежды мне шепнул?
Кто ты, мой ангел ли хранитель,
Или коварный искуситель:
Мои сомненья разреши.
Быть может, это все пустое,
Обман неопытной души!
И суждено совсем иное…
Но так и быть! Судьбу мою
Отныне я тебе вручаю,
Перед тобою слезы лью,
Твоей защиты умоляю…
Вообрази: я здесь одна,
Никто меня не понимает,
Рассудок мой изнемогает,
И молча гибнуть я должна.
Я жду тебя: единым взором
Надежды сердца оживи
Иль сон тяжелый перерви,
Увы, заслуженный укором!

Кончаю! Страшно перечесть…
Стыдом и страхом замираю…
Но мне порукой ваша честь,
И смело ей себя вверяю…

https://www.youtube.com/watch?v=JL9UbzhmC4o

Erix-Emmanuel Şmitt “Oskar və çəhrayı paltarlı xanım” – Oskarın tanrıya məktubları
Romanda ölümcül xəstəliyə tutulan balaca Oskarın tanrıya ünvanladığı bütün məktubları mənə doğmadır. Amma birinci yerin sahibi aşağıdakı namədir:

Anna Qavalda “35 kq ümid” – Qrequarın məktəb direktoruna məktubu

“Qranşan məktəbinin hörmətli direktor cənabları!
Məktəbinizdə təhsil almağı çox istərdim, ancaq bilirəm ki, bu qeyri-mümkündür. Çünki müvəffəqiyyət dərəcəm çox pisdir.
Məktəbinizin reklamında çilingər və xarrat emalatxanalarınızın, informatika kabinetinizin, istixanalarınızın və s. olduğunu gördüm.
Fikirləşirəm ki, həyatda ən vacib şey qiymətlər deyil. Ən əsası nə istəməyindir.
Sizdə oxumaq istəyirəm, düşünürəm ki, mənim üçün ən yaxşısı Qranşandadır. Elə də kök deyiləm, cəmi otuz beş kilo ümidim var.
Salamat qalın, Qrequar Dübosk
P.S. № 1: Həyatımda birinci dəfə məktəbdə oxumaq üçün xahiş edirəm, heç özüm da başa düşmürəm mənə nə olub, yəqin, xəstələnmişəm.
P.S. № 2: Sizə yeddi yaşım olanda düzəltdiyim banan təmizləyən maşının çertyojlarını göndərirəm”.

Truman Kapote “Soyuqqanlılıqla” – Bir ailənin ölümünə səbəb olan qatil Perrinin bacısı Barbaradan aldığı məktub

Sən dəhşət ehtiraslı adamsan, ac adamsan, iştahanı nəyin artırdığını heç təsəvvürünə belə gətirməyən adamsan, dərin ümidsizliyə qapılmış adamsan, sarsılmaz konformizm ekranına şəxsiyyətini proyektləşdirməyə can atan adamsan. Sən aralıq dünyada mövcudsan, biri özünüifadə, digəri özünüməhv adlanan iki mərtəbə arasında donub qalmısan. Sən güclüsən, ancaq gücünün eyibi var, və əgər onu idarə edə bilməsən, eyibin gücündən güclü olacaq və səni məğlub edəcək. Nə olan şeydi bu eyib? Tamamilə qeyri-proporsional səbəbdən baş vermiş coşqun emosional reaksiya. Hardandır? Xoşbəxt və həyatdan razı insanları görən kimi baş qaldıran bu ağılsız hiddət hardandır? İnsanlara duyduğun, artan nifrət və onları incitmək istəyi hardandır? Yaxşı, sən onları axmaq hesab edirsən, əxlaqlarından iyrənirsən, onların xoşbəxtliyi sənin peşmanlıq və hiddət mənbəyidir. Axı içində gəzdirdiyin bu qorxulu düşmənlər arabir güllə kimi məhvedici olur. Lakin güllə öz qurbanını rəhmlə öldürür, bu bakteriyalar isə, onlara böyüməyə imkan versən, insanı öldürmür, öz kilvaterlərində incidilmiş və sındırılmış məxluq üçün üzən həbsxana gəzdirirlər. Bu məxluqun varlığında hələ atəş var, ancaq güclə isinir, nifrət və ədavətin mavi dilləri ilə ayaqda qalır. Belə insan toplaya bilər, ancaq onun toplayışı uğurlu olmayacaq, zira o özü-özünə düşməndir və uğurlarından zövq almaqdan yana özü-özünə imkan vermir.

Nikkolo Ammaniti “Sən və Mən” – Oliviyanın nifrət etdiyi atasına məktubu

Həyatımdan bəhs edəcək bir roman yazası olsaydım, məncə sənə həsr edəcəyim fəslin adı “Bir nifrətin gündəliyi” olardı. Yenə də, sənə nifrət etməməyi öyrənməliyəm. Pulun əlimə keçəndə və zəng edib necə olduğumu soruşanda səndən nifrət etməməyi öyrənməliyəm. Özümü qoruya bilmədim və sənə çox nifrət etdim. Artıq yoruldum.
Sənə yenə təşəkkür edirəm, instinktiv olaraq kömək etmək istəsən də, daha eləmə. Sən təzyiq və səssizliyin ustasısan.
Qızın Oliviya

Con Maksvell Kutzee “Rüsvayçılıq” – Əsərin baş qəhrəmanı professor Devid Lurinin qızı Lüsiyə məktubu və Lüsinin cavab naməsi

“Əziz, Lüsi. Səni dünyalar qədər sevdiyimə görə, bunları deməyə məcburam. Sən böyük bir səhvin astanasındasan. Tarixin qarşısında boyun əymək istəyirsən, lakin tutduğun yol düzgün deyil. Bu yol səni ləyaqətdən məhrum edəcək, özünə hörmət eləyə bilməyəcəksən. Yalvarıram, mənə qulaq as. 
Atan.”

“Əziz Devid, 
Sən yenə mənə qulaq asmamısan. Mən sənin tanıdığın insan deyiləm. Mən ölüyəm, nəyin məni həyata qaytarmağa qadir olduğunu isə hələ bilmirəm. Bircə onu bilirəm ki, burdan gedə bilmərəm. Sən bunu başa düşmürsən. Bilmirəm, səni necə başa salım. Sən mənə pəncələrini bərk-bərk gözlərinə sıxan üç meymunu xatırladırsan. Bəli, bəlkə də səhv yoldayam. Amma mən indi fermanı tərk edib məğlub bir şəkildə burdan getsəm, həyatım boyu bu məğlubiyyətin dadını hiss eləyəcəyəm. 
Mən həmişə uşaq qala bilmərəm. Sən də həmişə ata ola bilməzsən. Bilirəm ki, mənim yaxşılığımı istəyirsən. Amma bu məsələdə sənin bələdçiliyin mənə kömək eləməz, bu dəfə yox.

Sənin Lüsin”.

Sabahattin Ali “İçimizdəki şeytan” – Müdrik qadın məktubu silsiləsindən: Macidənin əri Ömərə yazdığı sözlər son vaxtlar oxuduğum ən gözəl məktub nümunəsidir.

“Ömer! Seni bırakıp gidiyorum. Bunun bana ne kadar acı geleceğini, hayatta senden başka hiç kimsem olmadığını bilirsin… Senin de benden başka kimsen olmadığını
 biliyorum. Buna rağmen seni bırakıp gideceğim… Emine teyzelerin evinden çıkıp senin arkana takılarak geldiğim günden beri bunun böyle olacağı hakkında içimde garip bir korku vardı… Bunu kendimden ne kadar saklamaya çalışsam, bir fırsatını bulup tekrar kafamda beliriyor ve beni çok üzüyordu. Bu korkunun sebeplerini düşündüm, üç ayı geçen beraber hayatımız esnasında, bu anın gelmemesi için neler yapmak lazım olduğunu araştırdım, nihayet kendimi tesadüflerin ve hayatın eline bırakmaktan başka çare kalmadığını gördüm… Bilmem sana söylemeye hacet var mı? Ömer, benim sevgili oyuncak olmak, bütün sevgime rağmen imkânsız…
 “Ömer, hep senden bahsediyorum. Bunun sebebi, seni sahiden kendimden çok düşünmemdir… Ben ne yapacağımı bilmiyorum, daha doğrusu yapılacak bir tek şey var, onu da bilmek istemiyorum. Ben hayatımda kimseye haksızlık ve fenalık etmemeye çalışmış ve başkalarına yapılan haksızlığa bile kendimeymiş gibi üzülmüş bir insanım… Nefsime hiç müstahak olmadığı bir şey yapmak, bu ağır ve tamiri imkânsız haksızlığı reva görmek bana ağır gelecek. Fakat ne yapabilirim? Ben senin arkandan gelirken her şeyi bıraktım. Her şeyle alakamı kestim. Zaten feda ettiklerim de öyle büyük bir şey değildi. Sen beni Emine teyzelerin kapısından alırken eski hayatımla olan alakamı zaten kesmişbulunuyordum. O zaman da ne yapacağımı bilmeden sokağa fırlamıştım. Balıkesir’e, ablamla eniştemin yanına dönmek bana korkunç ve imkânsız görünüyordu… Perişan bir haldeydim. Fakat içimde kendimden bile sakladığım bir ümit vardı. Seni kapının önünde bekler bulduğum zaman sanki bunun böyle olacağını biliyormuş gibiydim. Bir söz söylemeden, hakkımda neler düşüneceğini hesaba katmadan seninle geldim. Bir genç kızın çok güç atacağıbir adımı seve seve, inana inana attım. Bunlardan pişman değilim… Kimse beni zorlamamıştı. Doğru buldum ve yaptım. Fakat şimdi… Beni hangi Ömer kapının önünde bekleyecek? Kim gece yarıları karanlık sokaklarda bana sevgisinden bahsedecek?.. Soğukkanlılığını. Ömrümün en acı gününü en mesut bir güne çevirmiştin… Pek az tanıdığım bir adamla hiç bilmediğim bir yere giderken içimde beni coşturan arzular köpürüyordu… Şimdi gene çıkıp gideceğim… Nereye?.. Yanıma bavulumu ve eşyalarımı almıyorum… Gideceğim yere çamaşırsız da gidilir. Fakat ben son dakikaya kadar ümidimi kaybetmeyeceğim. Bana hiçbir fenalığı dokunmayan nefsime bu en büyük haksızlığı yapacağım dakikaya kadar her şeyin değişebileceğini umarak kuvvet bulmaya çalışacağım…
“Ömer, senden bir tek ricam var… Ne kadar sükûnetle ve aklı başında yazdığımı görüyorsun… Benim akıbetimden dolayı kendini asla mesul sayma! Sen bana karşı değil, asıl kendine karşı kabahatlisin. Bunu düzeltmeye ve yeni bir hayata kavuşmaya çalış… Yalnız başına kalırsan bu işi başaracağına eminim… Hem bu yalnızlığa da lüzum kalmaz, belki kuvvetli ve bilgili bir insan, bir arkadaş, bir sevgili senin elinden tutar ve sana yol gösterir… Ben biraz kazaya kurban gidiyorum sayılır. Bir otomobil çarpsa, bindiğim sandal devrilse yahut dibinde oturduğum ağaca yıldırım çarpsa bunlardan kimseyi mesul etmek aklıma gelir miydi? İşte, sana da bu kadar az kabahat buluyorum. Birçok şeyleri benim yüzümden yaptığını bildiğim için hatta biraz da kendimi mesul tutuyorum. Mesela ben olmasam kafan para meseleleri üzerinde bu kadar çırpınmayacaktıve sen veznedara belki öyle yapmayacaktın, yahut, burada hiç söylemek istemediğim halde kalemimin ucuna geldi, yahut da bir kadına bağlanmış olmak yüzünden başka kadınlara karşı arzular duymayacak ve herhangi bir sokak kadınını yanına alıp…” 

Macide kalemi yavaşça masanın üzerine bıraktı. Dişlerini sıktı. Nihayet kendini daha fazla zapt edemeyerek kâğıtların üzerine kapandı ve ağlamaya başladı. Uzun uzun, belki on beş yirmi dakika böyle kaldı. Fazla heyecanlı değildi. Üç ay evvel babasının ölümüne ağladığı gibi sessiz, isyansız gözyaşları döküyordu. Tekrar başını kaldırdı. Yanaklarındaki yaşları sol elinin tersiyle sildi ve kalemi alarak son yazdığı satırları karaladı. Ondan sonra titrek bir yazıile ve gayet acele devam etti:

“…daha yazacak birçok şeyler aklıma geliyor… Ne faydası var?.. Oturup saatlerce konuşsak gene bitecek gibi değil. Halbuki biz beraber yaşamaya başladıktan sonra ne kadar az konuştuk… Birbirimize söyleyecek bir şeyimiz yok muydu? Neden?… Neden uzun uzun dertleşmedik? Belki o zaman birçok şeyler başka türlü olurdu…
“Artık yeter Ömer.. Sana kızgın değilim… Sana kızmayacak kadar seni iyi tanıyorum… Sonra seni seviyorum… Neden sevdiğimi bilmeden seviyorum… Bu sevgiyi her gittiğim yere beraber götüreceğim…
Allahaısmarladık… Güzel dudaklarınıöperim… Sen de bana kızma… Başka türlü yapamazdım… Allahaısmarladık…”  

Keplinger Kodi “SAF: Səlahiyyətli anti-fenomen” – Məktəbin yaraşıqlı oğlanı Uesli Raşın Bianka Payperə eşq elanı

Sənin barəndə özünə hörmət edən istənilən kişinin etiraf edə biləcəyindən daha çox düşünürəm. Həyatım boyu heç vaxt ağlıma gəlməzdi ki, bunu deyəcəm, ancaq səni Takerə qısqanıram.Səndən sonra heç nə olmamış kimi yaşamağa davam etmək olmur. Heç bir başqa qız sənin kimi məni itaətdə saxlaya bilmir. Heç kimə görə özümü biabır edib belə mənasız məktub yazmaq istəməmişəm. Yalnız sən.Haqlı olduğumu bilirəm. Takerlə görüşsən də məni sevdiyini də bilirəm. Nə qədər istəyirsən özünü aldada bilərsən, ancaq gerçəklik tezliklə gəlib səni haqlayacaq. Və bu baş verəndə mən səni gözləyəcəm… Xoşuna gəlsə də, gəlməsə də.

Sevgilərlə, Uesli

P.S.: Bilirəm, indi gözlərini süzdün, heç vecimə də deyil. Düzünü desəm, bu məni həmişə həyəcanlandırıb.

İrvin Şou “Gecə işi” – Evelin adlı qadınla birlikdə keçirdiyi gecədən sonra yuxudan ayılan Duqlas Qrayms belə bir məktubla qarşılaşır:

“Budur, bayram sona çatdı. Adi günlər başladı. Bir qadının ağzından çıxan sözləri ciddi qəbul etməyin. Ev.”

Liane Moriarti “Ərimin sirri” – Ərinin xalası qızı ilə xəyanət etdiyini öyrənən Tess anasının yanına qayıdır. Depressiyaya düşən qadına atası hədiyyə və məktub göndərir.

Tess kompası çıxaranda qutunun dibinə yapışdırılmış sarı kağızda yazılan balaca məktubu gördü.“Əzizim Tess, yəqin, kompas qız üçün axmaq hədiyyədir. Heç vaxt sənə nə alacağımı bilməmişəm. Düşündüm ki, görəsən, yolunu itirmiş, pərişan bir insana necə kömək etmək olar?! Bir vaxtlar mən də belə idim. O günləri xatırladım. Dəhşət pis idi. Ancaq mənim sənin kimi qızım var idi. Ümid edirəm, öz yolunu tapacaqsan. Sevgilərlə, atan”.   

Stefan Şvayq “Yad qadının məktubu”
Əsər bir qadının məktubu üzərində qurulub. Və bu məktubun ən sevdiyim hissəsi:

Kafka qələmindən çıxan ən çox bəyəndiyim məktub isə budur:

Mən meşə heyvanıyam, meşədə də olmuşam, çirkli bir kahada uzanmışam da (əlbəttə, yalnız mənim burda məskunlaşdığıma görə çirkli olan) – və birdən orda, açıqlıqda səni gördüm, möcüzələr möcüzəsi və özümü,hər şeyi unutdum, qalxdım, yaxına gəldim, – hələ bu yeni, doğma azadlıqdan qorxa-qorxa, yenə də yaxınlaşdım, sənə lap yaxın, sənsə mehriban idin, yumaq kimi yığıldım, üzümü ovuclarında gizlətdim, guya buna icazəm var idi, elə xoşbəxt, elə qürurlu, elə azad, elə qüdrətli idim ki, sanki isti ev tapmışdım – bu fikir yaxamdan əl çəkmirdi – ev tapmışdım, – ancaq heyvan olaraq qalırdım, evi yalnız və yalnız meşə olan heyvan, bu açıqlıqda təkcə sənin mərhəmətinə görə yaşayırdım, özüm də dərk etmədən taleyimi gözlərində oxuyurdum.
…
Hiss edirdim ki, sürünərək geriyə, öz qaranlığıma getməliyəm. Gün işığına dözə bilmirdim, ümidsizlik içində idim, azmış heyvan kimi gücüm yetənə qədər yüyürürdüm və əl çəkməyən fikir: “Onu da özümlə götürüm!” – və tam buna zidd olan başqa bir fikir: “Məgər o olan yerdə qaranlıq ola bilər?”
Soruşursan necə yaşayıram; bax belə yaşayıram.

Sevinclə birlikdə oxuduğumuz, sonradan birlikdə tərcümə etdiyimiz sevimli yazıçımız Remarkın isə bu məktubu heç vaxt yadımdan çıxmaz:

Siyahımda Van Qoqla qardaşı Teonun məktublarını oxumaq da var.

Məktublarla bağlı daha bir neçə əsər:

Andre Moruanın “Yad qadına məktub” əsəri yazıçının xəyali qadına yazdığı məktublar haqdadır.

Pukka “İndi biz nəyik?” – Pukkanın gündəlik şəklində qələmə aldığı növbəti kitabında anasına yazdığı məktubu məni bir xeyli təsirləndirmişdi.

“Sevgili anne,
“Sevgili”mi uzak, “anne”mi daha uzak bir kelime bilemedim. Sana hitap ederken ne demem gerektiği konusunda bile hala tereddütlerim var. Bunu sana verip vermeyeceğimi bilmiyorum. Bu da belki hiç okumayacağın mektuplarım arasında yırtılıp gidecek. Ya da “Daha ne istiyorsun, her şeyi halletmiştik hani, beni tekrar mı suçlayacaksın” diyip benden kaçacaksın. Sanırım, kaçmandan daha çok korkuyorum. Beni bir daha terk etmenden. Belki de o yüzden seninle yüzleşmekten hep kaçıyorum.
Sana neden diye sormak istemiyorum artık, vereceğin hiçbir yanıt beni mutlu etmeyecek. Sadece seni anlamak istiyorum. Seni anlamak için çocuğunu terk eden, çocuklarını öldüren annelerin hikayelerini okuyorum. Hepsinde kadınların ya akıl sağlığı yerinde değil; ya gerçekten çocuklarına karşı içlerinde sevgi ve şefkat yok. Umuyorum, bir gün senin de akıl sağlığının yerinde olmadığı ortaya çıkar. Diğer türlüsü daha çok canımı acıtır çünkü.
Çocukken, sen benim gördüğüm en güzel kadındın. En güzel giyinen, en güzel konuşan, en zeki, en ne varsa sende toplanmış gibiydi. Bütün hayranlıklarım sendeydi. Sanırım kendimi ilk suçlamam da böyle başladı.
Bu kadar mükemmel bir kadın beni istemiyorsa, bu benim suçum olmalıydı. Ya çok yaramazlık yapıyordum, ya çok yemek yiyordum, ya çok çirkindim. Kendimi hep sana layık olmadığımı düşünerek geçirdim. Benden utandığını düşündüm. Hep utanılacak bir şey yapmışım gibi geliyordu ve ne yaptığımı bilmiyordum.
Bana çok kötü davranıyordun, beni sevmiyordun. Senin kokunu bilmiyorum mesela. Yumuşatıcı kokusunu senle özdeştirdim. Onun da nedeni çamaşırları, yattığımız odaya seriyorsun diye sanırım.
Bir gün okuldan dönerken arkadaşımı annesiyle sarılırken görmüşdüm. Ne kadar şaşırmıştım. Anneye sarılır mı hiç diye. Kocan bizi oturduğunuz odaya almazdı. Kocan bizi yemek masasına oturtturur, bize yemek vermezdi, kocan sizin kullandığınız tabak çatalı bile kullanmamamıza izin vermezdi.
Seninle beraber hiç oturup televizyon izlemedik, hiç beraber ödev yapmadık, beraber şarkı söylemedik, beraber uyumadık. Sen bize hep, “Sizin yüzünüzden mutlu değilim”, dedin. Bunu açıkca 7 yaşında bir çocuğun suratına bağırarak söyledin. Amma bir taraftdan da beni sevdiğini biliyordum sanki.
Biliyordum işte, “Sevgisi yüzündən böyle” diyordum. Kendimi ne kadar suçluyorsam, seni o kadar aklamak istiyordum. Ben seni hep daha çok sevmek istiyordum. Boynunu merak ediyordum, oval tırnaklarını saatlarce incelemek istiyordum. Japona benzeyen gözlerine sadece bende olan eski vesikalığında değil, yüz yüzeyken bakmak istiyordum.
Şimdi ama kızıyorum, çok kızıyorum hem de. Ya ben de senin gibi olursam diye. Çünkü sen de annen gibisin, onda ne gördüysen bana onu gösterdin. Sonra kızgınlığım üzüntüye dönüşüyor, annen olmak istiyorum. Seni sarmak istiyorum. Göğsüme bastırmak.
Kim bilir neler yaşadı diyorum. Neler gördü, neleri görmezden geldi, nelere ağladı. Bütün acını almak istiyorum. İçinde biriktirdiğin, sustuğun, durduğun ne varsa hepsini aynı anda çekip almak istiyorum.
Baban olmak istiyorum. Seni korumak, kollamak, sahiplenmek… Kızımın arkasında ben varım demek istiyorum. Çocukluğunu sana geri vermek istiyorum. Seni düşününce kendimi unutuyorum. Demek ki daha kötüsünü yaşamış diyorum. Belki sana bunları verirsem, sen de beni seversin diye umuyorum.
Geçmişi değiştiremiyoruz ama yapacak bir şeyimiz yok. Düşünmemek, yok saymak belki en sağlıklı olanıdır. Ama şunu bil ki seni affetmiyorum, istesem de affedemiyorum. Anne olana kadar da affedeceğimi hiç sanmıyorum!

Bütün bunlardan əlavə, Paulo Koelyonun “Məktub” adlı əsəri var ki, süjet kiçik hekayələrdən ibarətdir. Əsərin əvvəlində “Məktub” sözü ilə bağlı verilmiş izah çox maraqlıdır:

“Maktub” means “It is written.” The Arabs feel that “It is written” is not really a good translation, because, although everything is already written, God is compassionate, and wrote it all down just to help us. 

Və sonda yenə “əlamətlər kralı” Koelyonun sözlərini qeyd etmək istəyirəm:

Kağız və qələm möcüzələr yaradır – ağrını azaldır, arzunu möhkəmlədir, itirilmiş inamı qaytarır.

p.s. Ümid edirəm, qələmə aldığınız məktublar mənim məktublarım kimi ünvanladığınız şəxsə əsrlər sonra gedib çatmaz, təsirli konteksti gülməli etməz və hissləriniz kimi poçt sisteminin faniliyini bir daha sübut etməz.